Januar je mjesec posvećen podizanju svijesti o raku grlića maternice te važnosti prevencije u sprječavanju nastanka i ranom liječenju ove bolesti.
Također se u zadnjoj sedmici januara širom Evrope obilježava sedmica prevencije karcinoma grlića maternice (Cervical Cancer Prevention Week) na inicijativu Evropske asocijacije protiv raka vrata maternice (European Cervical Cancer Association).
Cilj obilježavanja Evropske sedmice prevencije raka grlića maternice 2024. godine je promocija značaja očuvanja reproduktivnog zdravlja i mogućnosti korištenja dostupnih mjera prevencije, kako mjera primarne prevencije (promocija odgovornog seksualnog ponašanja i HPV imunizacija), tako i mjera sekundarne prevencije (ranog otkrivanja karcinoma grlića maternice putem Papanikolau testa i redovnim posjetama ginekologu).
Kada se dijagnosticira, rak grlića materice je jedan od oblika raka koji se najuspješnije liječi, ako se rano otkrije. Karcinomi dijagnosticirani u kasnim stadijumima također se mogu kontrolisati odgovarajućim liječenjem i palijativnim zbrinjavanjem.
Osnovna poruka svim ženama - rak grlića maternice je maligna bolest koja se može spriječiti, žene treba da razmišljaju o svom reproduktivnom zdravlju i da u toku godine odvoje samo jedan dan kada će posjetiti svog ljekara - ginekologa i obaviti preventivni pregled!
Rak grlića maternice, prema procjenama Internacionalne agencije za istraživanje raka (IARC) za 2020. godinu, je četvrti najčešći rak kod žena na globalnom nivou sa procijenjenih 604 000 novih slučajeva i 342 000 smrtnih slučajeva. Najveće stope incidencije i mortaliteta od raka grlića maternice u svijetu su u zemljama sa niskim i srednjim prihodima. Ovo odražava velike nejednakosti uzrokovane nedostatkom pristupa u brojnim zemljama svijeta imunizaciji protiv HPV-a, skriningu grlića maternice i uslugama liječenja, kao i socijalnim i ekonomskim determinantama.
Rak grlića maternice je maligno oboljenje kod kojeg dolazi do malignih promjena u ćelijama koje počinju nekontrolisano rasti. U ranoj fazi ove bolesti najčešće nema simptoma, a u razvijenom stadiju pojavljuju se nespecifični simptomi kao što su: nepravilno krvarenje, krvarenje nakon spolnog odnosa, krvarenje između dva menstrualna ciklusa, neuobičajeni iscjedak, bolovi u donjem dijelu trbuha i leđima, problemi sa mokrenjem, krv u urinu, problemi sa pražnjenjem crijeva, oticanje nogu.
Dijagnoza ove bolesti se postavlja na temelju ginekološkog pregleda, Papa testa, kolposkopije i biopsije.
Glavni uzrok nastanka raka grlića maternice je infekcija grlića maternice humanim papiloma virusom (HPV). Humani papiloma virus (HPV) je uobičajena spolno prenosiva infekcija koja može zahvatiti kožu, genitalno područje i grlo. Gotovo svi seksualno aktivni ljudi će se zaraziti ovim virusom u nekom trenutku svog života, obično bez simptoma. U većini slučajeva imuni sistem uklanja HPV iz tijela. Stalna infekcija visokorizičnim HPV-om može uzrokovati razvoj abnormalnih ćelija i razvoj raka.
HPV se kod ljudi pojavljuje u više od 100 različitih tipova, a visok rizik za razvoj raka dominantno su tip 16 i 18. Pored HPV postoje i dodatni faktori rizika koji uključuju: rani početak seksualnog života, veći broj seksualnih partnera i nezaštićeni spolni odnosi, pušenje, pretilost, prethodne spolno infektivne bolesti, dugotrajno korištenje oralnih kontraceptiva, smanjena dostupnost zdravstvenih službi, siromaštvo, nedovoljan stepen obrazovanja.
HPV infekcija može perzistirati (dugo trajati) i dovesti do ozbiljnih zdravstvenih teškoća. Zdravstveni problemi uzrokovani HPV infekcijom uključuju:
- Genitalne kondilome (bradavice u predjelu genitalija)
- Karcinom cerviksa (grlić maternice kod žena)
- Orofaringealni karcinom (karcinom usne duplje i ždrijela uključujući bazu jezika i tonzile/krajnike) kod oba pola
- Karcinom anusa kod oba pola
- Karcinom vulve i vagine kod žena
- Karcinom penisa kod muškaraca.
Rak grlića maternice je preventabilna bolest sa poznatim i naučno dokazanim metodama sprječavanja njegovog nastanka i ranog otkrivanja i liječenja. Jačanje svijesti, pristup informacijama i uslugama ključni su za prevenciju i kontrolu kroz životni ciklus žene.
Imunizacija u dobi od 9-14 godina (ako je moguće svima do 18. godine) je veoma efikasan način za prevenciju HPV infekcije, raka grlića maternice i drugih malignih bolesti povezanih sa HPV-om. Skrining može otkriti bolest grlića maternice, koja kada se liječi, također spriječava razvoj raka grlića maternice. U bilo kojoj životnoj dobi sa simptomima ili zabrinutošću, rano otkrivanje praćeno brzim kvalitetnim liječenjem može izliječiti rak grlića maternice.
Ključne preporuke za zaštitu od HPV-a i raka grlića maternice uključuju: edukaciju o vlastitom zdravlju, zaštitu spolnog zdravlja, imunizaciju protiv HPV-a, adekvatan skrining program i redovan odlazak na preventivne ginekološke preglede.
PODACI ZAVODA ZA JAVNO ZDRAVSTVO USK
Prema podacima populacionog registra za rak, na području USK-a svake godine oboli oko 20-tak žena (preliminarni rezultati za 2023. oboljelo 15 žena), dok je broj umrlih žena 10.
AKTIVNOSTI ZAVODA
ZU Zavod za javno zdravstvo USK će zajedno sa kantonalnim udruženjem oboljelih od karcinoma “Behar” vršiti podjelu promotivnog materijala uz savjete građanima.
Aktivnosti će se održati u prostorijama trgovačkog centra Bingo Bihać, od ponedjeljka, 22.01. do petka, 26.01.2024.
January is the month dedicated to raising awareness about cervical cancer and the importance of prevention in preventing the occurrence and early treatment of this disease.
Also, in the last week of January, Cervical Cancer Prevention Week is celebrated across Europe at the initiative of the European Cervical Cancer Association.
The goal of celebrating the European Cervical Cancer Prevention Week in 2024 is to promote the importance of preserving reproductive health and the possibility of using available prevention measures, both primary prevention measures (promotion of responsible sexual behavior and HPV immunization) and secondary prevention measures (early detection of cervical cancer through Pap tests and regular visits to the gynecologist).
Basic message to all women - cervical cancer is a malignant disease that can be prevented, women should think about their reproductive health and take only one day during the year to visit their gynecologist and have a preventive examination!